Svi smo mi, složićete se, tokom školovanja bili na nekoj ekskurziji koja je obuhvatala obilazak i posetu Sremskoj Mitrovici. I to je sasvim opravdano, budući da je Sremska Mitrovica poznato turističko mesto Srema, i male su verovatnoće da jedna od ekskurzija nija bile upućena baš u ovaj kraj.
Sad, složićete se još jednom, da na istim tim ekskurzijama, sem sladoleda, guranja oko pultova sa suvenirima, teško da ste šta veliko zapamtili. Istina, kada je Sremska Mitrovica u pitanju, sećate se i nekog Sirmijuma i svih onih čudnih kamenih zidića sa kojih ste tako žarko želeli da skačete, ali vam učiteljice i nastavnici nisu dali. Niste skakali, je l’ da?
Kako je proleće sezona ekskurzija i nekih novih klinaca, ima li lepšeg vremena da krenete u jedan temeljniji obilazak ove varoši i evociranja uspomena iz najbezbrižnijih dana?
Vreme je. Dakako je vreme.
Sirmijum carski grad
U Mitrovicu i iz Mitrovice moguće je samo preko Sirmijuma. I to nije bez razloga, jer Sirmijum je prva asocijacija, drugo ime i ponos, posebno među Sremcima, kada je Sremska Mitrovica u pitanju.
To je jedna od četiri prestonice Rimskog carstva. Da, dobro ste čuli. Prestonice, jednog od najmoćnijeg carstva u istoriji sveta. Mada pre velikog carstva, Sirmijum se prvi put, spominje u IV i V veku p.n.e, kada su je, prvobitno nastanjivali Iliri i Kelti.
Godine 293. proglašena je rimskom prestonicom i tu titulu je nosila nekoliko decenija. U njoj se rodilo pet rimskih imperatora: Trajan Decije, Aurelijen, Prob, Maksimijanus Herkulius i Gracijan. U IV veku bila je najlepši i najbogatiji grad Rimskog carsta, te nije iznenađenje što je u periodu od IV do VI veka bila na meti napada Varvara, Gota, Huna. Godine 505. Avari su je zapalili, narod se razbežao, a Sirmijum je nestao. Bar do 1957. godine, kada je u sklopu priprema terena za izgradnju stambenog objekta, nadležna služba naišla na ostatke ovog drevnog grada. Svaka dalja gradnja je zaustavljena, a pristupilo se opsežnim arheološkim istraživanjima.
Staro naselje Sirmijum nalazilo se oko nekadašnje carske palate, pored koje su pronađeni i delovi hipodroma, luksuznih kuća, vila ukrašenih freskama i mozaicima, ostaci javnih kupatila, trgova, zanatskih i trgovačkih centara. Pronalaskom Caske palate, pronađeno je 350m²očuvanih mozaik površina, kao i sistem čuvenog rimskog podnog grejanja u vidu kanala kroz koje je strujao topao vazduh.
Godine 2008. ostaci Carske palate su zaštićeni i pokriveni, u čijem prostoru je nastao vizitorski centar. Danas je to jedno od turistički najposećenijih mesta, gde je posetiocima omogućeno da na tri nivoa uživaju u pogledu na naznake nekadašnjeg carskog grada i tehnologiju gradnje koja je tada postojala.
Pored Carske palate, na teriotoriji današnjeg grada, nalaze se ostaci celog grada. Pored postojećih nalazišta na još 74 lokaliteta otkriveni su dokazi nekadašnjeg moćnog Rimskog carstva.
Žitni trg mesto okupljanja nekada i sada
U samom centru grada, baš kako i priliči jednoj varoš nalazi se trg. I to ne makar kakav, nego čuveni Žitni trg. U pitanju je zaštićena prostorna kulturno-istorijska celina. Trg nosi odlike turskog urbanizma, sa trouglastim trgom, nepravilnim, krivudavim ulicama, koje se stiču u sam trg. Nakon opsežnih istraživanja i prekopavanja, otkriveno je da se ispod ovih turskih urbanističkih delova, nalaze ostaci Rimskog carstava. Više nego impresivno.
Nekada, u vreme rimske carevine, trg je bio mesto gde se čuvalo pravo blago, žito, odakle i potiče naziv Žitna pijaca, a potom i Žitni trg. Danas se ovde ponovo skuplja i okuplja blago u vidu Folk festa, kada se ljubav, muzika, mladost, tradicija, osmeh i kultura, okupljaju na jednom mestu, a iz celog sveta. Carski bili i ostali.
Najduži viseći, pešački most na Balkanu
Ako ste mislili da je Sremska Mitrovica završila sa titulama, varate se. Do onomad, što bi rekli Sremci, a to onomad je bilo do 2017. godine, na teritoriji ove varoši nalazio se najduži pešački, viseći most u Evropi, poznatiji kao Most Svetog Irineja. Od 2017. tu titulu je poneo most u Švajcarskoj koji spaja Zermatt i Grächen dužine 494 metra.
Sremački most Svetog Irineja, svojom dužinom od 262,5 m, preko Save, spaja sremsku i mačvansku stranu. Nalazi se na mestu nekadašnjeg rimskog Artemidinog mosta.
Ukoliko ste avanturističkog duha, evo jedne zanimljive informacije. Na mostu postoji jedno mesto sa koga se mogu videti vrhovi, krstovi verskih objekata u varoši. Koje je to mesto, pronađite sami. Istina, ukoliko ste visoki nešto malo preko metar ipo, morate biti uporniji. Ne pitajte kako znam.
Sremački Brioni i plaža za poželeti
I dok tiho teče Sava pod mostom Svetog Irineja, na njenim obalama šepuri se, onako sremački, šljunkovita, lepo uređena plaža. Ukoliko naletite leti, ne zaboravite kupaći, slameni šešr i spremite se za uživanje na srpskim Brionima. Odakle Brioni, pitate se? Postoji priča da je sin svih naroda i narodnosti jednom prilikom boravio u Sremskoj Mitrovici i, posmatrajući plažu iz obližnjeg restorana, izjavio da je ista u duhu čuvenih Briona. Da li je pomenuti sin pio sremskog vina pre ove izjave? Ostavićemo otvorenim.
Srpski dom dominira šetalištem
Ukoliko ste krenuli u pešačku turu centrom Sremske Mitrovice, a zapravo to vam i savetujemo, jer ovu sremsku varoš najbolje možete upoznati, onako nogu pred nogu, sa rukama na leđi’, zapazićete jednu građevinu koja dominira celim krajem. U pitanju je Srpski dom, koga je 1859. godine sagradila Srpska pravoslavna crkvena opština. Od svog postanka pa do danas u ovom zdanju caruju obrazovanje, kultura, muzika i dobar duh. Kako smo u deficitu sa istim, nije zgoreg provesti neko vreme baš ovde.
Mangulica i pulin simboli Srema
Ko bar malo poznaje Sremce, zna da oni vole reku, vino, tamburaše, mangulice i puline. Istina, vole i konje, ali o njima, drugi put.
Mangulice, kuštrave male svinje i intelignetni crni ili beli psi pulini su pronašli mesto u večnom obliku na jednom od trgova u Sremskoj Mitrovici. Elem, njihove bronzane statue izlivene su iz poštovanje i ljubavi prema ovim životinjama. A, kolika je ta ljubav, govori i zanimljiva informacija koja kaže da ukoliko pomazite njušku ovih vernih sremačkih prijatelja, pratiće vas sreća. Pa vi vidite, šta vam je činiti.
Ako oste radi da upoznate potomke ovih, u Sremu cenjenih životinja, , savetujem vam da skoknete do Specijalnog rezervata prirode „Zasavica“ koji se nalazi u neposrednoj blizini. Mada, Srem je možda mali, ali je sadržajan i bogat turističkim, prirodnim, kulturnim lokalitetima, vinima, restoranima, tamburaškim bandama i, istina prgavim, ali dobrim duhom. Zato, kada jednom dođete u Sremsku Mitrovicu, doći ćete opet. Pa eto i sami ste primer toga. Bili ste na ekskurziji kao dete, sada je vreme da onako lagano, natenane, samo da ne bude „sto kade, jedno sad’ ću“ upoznajete deo po deo ove rimske i sremske prestonice i dolazićete vi još. Još kako ćete dolaziti. Jer u Srem se, istina, „svrće“, ali se ne može sve videti „odjedared“. Potrebno je vreme. Vreme za šetnju, divan i divljenje.
